KONFERENCJE - POLSKA-ROSJA-NIEMCY. OD XVIII DO XXI WIEKU

Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Społeczna odpowiedzialność nauki”, nazwa projektu: Polska – Rosja – Niemcy. Od XVIII do XXI wieku. Projekt zrealizowany przez Golem Media Rafał Kotomski na zlecenie Fundacji Historia i Kultura.

Polska – Rosja – Niemcy. Od XVIII do XXI wieku.

W literaturze popularnej i naukowej trójstronne relacje polsko-niemiecko-rosyjskie od chwili rozbiorów do dzisiaj nie zostały wyczerpująco omówione. Tymczasem właśnie relacje niemiecko-rosyjskie były w owym czasie główną determinantą losów Polski. Bez dokładnego opisania ich kontekstu niemożliwe jest zrozumienie ostatniego dwu i półwiecza dziejów naszego kraju.

Cykl prezentowanych filmów pt. „Polska – Rosja – Niemcy. Od XVIII do XXI wieku” ma za zadanie pogłębienie wiedzy i świadomości Polaków o funkcjonowaniu Polski w ramach realiów geopolitycznych wynikających z wielowiekowych doświadczeń. Historycy prof. Grzegorz Kucharczyk i dr Krzysztof Rak w dyskusji o charakterze popularno-naukowym przybliżają szerokiej publiczności wiedzę historyczną w kontekście obecnej sytuacji politycznej w Europie.

 

kanały publikacji materiałów:

Odcinek 1
Czy I Rzeczpospolita musiała upaść?

Rewolucja geopolityczna u schyłku XVIII wieku w imię stabilności i bezpieczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej. Rozbiory Polski a wyjście Prus na pozycję mocarstwową – bezpośrednia granica z kolosem rosyjskim. Walka o hegemonię w regionie, taktyka czy strategia?

Odcinek 2
Imperialne tradycje Rosji.

Geneza rosyjskiego imperializmu od Iwana IV Groźnego pierwszego cara Rosji do Władimira Putina prezydenta Federacji Rosyjskiej: „trzeci Rzym”, „zbieranie ziem ruskich”, „jedna Słowiańszczyzna”, „wielka rewolucja proletariacka”, postimperializm, „eurazjatyzm” „ruski mir”.

Odcinek 3
Bismarck i narodziny nowoczesnych Niemiec.

Program Mitteleuropy – koncepcja dominacja Niemiec w regionie środkowoeuropejskim: polityka zachowania status quo Bismarcka, polityka ekspansji militarnej Wilhelma II Hochenzollerna, polityka ekspansji gospodarczo-kulturowej.

Odcinek 4
Porządek wersalski. Polska między Niemcami a sowiecką Rosją.

Rok 1919 – porządek wersalski ustanowiony bez bolszewickiej Rosji. Miejsce Polski i Europy Środkowej na geopolitycznej mapie Europy. Niemcy weimarskie i Rosja sowiecka jako mocarstwa rewizjonistyczne w stosunku do Polski – dziecka traktatu wersalskiego.

Odcinek 5
Dmowski i Piłsudski dwie wizje polskiej polityki.

Zbieżne czy przeciwstawne koncepcje polityki zagranicznej. Kierunki wschodni i zachodni w najważniejszych koncepcjach polityki zagranicznej odrodzonej Rzeczypospolitej.

Odcinek 6
Rapallo-Locarno-Berlin. Sojusz, współpraca strategiczna czy blef?

Definicja nowego układu kontynentalnego i regionu środkowoeuropejskiego – perspektywa powrotu Niemiec na arenę zmagań mocarstwowych przy zgodzie Londynu. Sowiecko-niemiecki układ z Rapallo a cele niemieckiej polityki zagranicznej w stosunku do Polski. Locarno jako podstawowy problem w relacjach niemiecko-sowieckich w latach 20. XX wieku. Traktat berliński – zadośćuczynienie Sowietom ze strony Niemiec za Locarno, otwarcie sowieckich poligonów do szkoleń i ćwiczeń Reichswehry.

Odcinek 7
Układ w Rapallo, czyli bolszewicy na salonach.

Przywrócenie, z inicjatywy sowieckiej, dyplomatycznych i konsularnych stosunków między Rzeszą Niemiecką i Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką. Walther Rathenau orędownik współpracy gospodarczej z Rosją Sowiecką. Polityka celów krótko i długoterminowych Moskwy i Berlina wobec Polski, dążenia do zmiany ładu wersalskiego.

Odcinek 8
Polska i ZSRR w koncepcjach Hitlera.

Zideologizowana koncepcja polityki zagranicznej Hitlera – cel niemieckich narodowych socjalistów: nowe imperium rasowe. Prymat ideologii Lebensraum.

Odcinek 9
Polityka balansu – Piłsudski i Beck.

Polska jako element francuskiego systemu bezpieczeństwa w Europie. Dlaczego w drugiej połowie lat 30. XX wieku nie doszło do współpracy pomiędzy Warszawą i Moskwą czy Warszawą i Berlinem?

Odcinek 10
Polska a kwestia środkowoeuropejska.

Gra o panowanie w Europie – plan polityczny Hitlera. Ekspansja III Rzeszy: Anschluss Austrii, rozbicie Czechosłowacji, konferencja w Monachium. Zmiana przez wojnę.

Odcinek 11
Stalinowski program światowej rewolucji.

Stalinowska strategia prowokacji wojny imperialistycznej. Konsekwencje paktu Ribbentrop – Mołotow: IV rozbiór Polski i unicestwienie Europy Środkowej. Parada wojsk niemieckich na Polach Elizejskich w Paryżu (1940 rok) końcem nadziei Stalina na wyniszczającą wojnę imperialistyczną.

Odcinek 12
Zagłada Polski 1939-1945.

Metodycznie zaplanowany i realizowany plan zagłady Polski. Einsatzgruppen Himmlera i Heydricha i ich rola w wojnie nowego typu – wojnie rasowej. Laboratorium Holokaustu: operacja Tannenberg i Zbrodnia Pomorska – likwidacja polskich elit w województwie pomorskim i Wielkopolsce. Aktion Zamość – ludobójcza akcja przebudowy etnicznej Zamojszczyzny jako „program pilotażowy” realizacji Generalnego Planu Wschodniego.

Odcinek 13
22 czerwca 1941 atak Niemiec na Sowiety.

Zmagania o hegemonię na kontynencie europejskim. Apogeum wojny rasowej. Zmagania o panowanie nad Europą kontynentalną. Przegrana Hitlera i Stalina? Powstanie dwubiegunowego świata jako wynik wojny

Odcinek 14
Powstanie Republiki Federalnej Niemiec.

Stalinowska polityka sowietyzacji Europy i Świata versus doktryna powstrzymywania administracji Harrego Trumana. Rok 1949 początek Zimnej Wojny: powstanie RFN i powołanie przez Stalina NRD. Westbindung Konrada Adenauera pierwszego Kanclerza Niemiec po II Wojnie Światowej.

Odcinek 15
Doktryna Giedroycia – Mieroszewskiego.

Dogmatyzm w myśli politycznej paryskiej „Kultury”. Ukraina, Litwa i Białoruś – sławna triada doktryny ULB, polskie Ost i Westpolitik, rosyjski kompleks i obszar ULB.

Odcinek 16
„Ostpolitik” i kanclerz Willy Brandt.

Ocieplenie relacji pomiędzy Wschodem a Zachodem: od Adenauera do Brandta. Odprężenie – układ moskiewski – uznanie nienaruszalności granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej – dyplomacja gospodarcza. Polityka niemiecka Leonida Breżniewa.

Odcinek 17
Gorbaczow i zjednoczenie Niemiec.

Powstanie nowego porządku w Europie. Rola amerykańsko-niemieckiego „partnership in leadership”. Rozpad ZSRR i wytyczanie granic w Europie Środkowej i Wschodniej. Rola Niemiec w nowej konstelacji europejskiej.

Odcinek 18
Polska a rozpad ZSRR.

PIERIESTROJKA: Jurij Andropow – Ronald Regan – Michaił Gorbaczow – upadek Związku Sowieckiego – zjednoczenie Niemiec. 1989 rok – częściowo wolne wybory w Polsce – pierwszy solidarnościowy rząd Tadeusza Mazowieckiego. Krzysztof Skubiszewski – polityka dwutorowości.

Odcinek 19
Polska zwrócona na Wschód.

Tektoniczne zmiany w geopolityce europejskiej na początku lat 90-tych XX wieku. Realizacja doktryny Giedrojcia-Mieroszewskiego po roku 1989. Rola Aleksandra Kwaśniewskiego w „pomarańczowej rewolucji”. Polska racja stanu.

Odcinek 20
Meandry polskiej polityki wschodniej po 2005 roku.

Reset w stosunkach polsko-rosyjskich w roku 2008. Główne założenia i cele – w tym kwestie energetyczne. Polska polityka zagraniczna a agresja Rosji na Gruzję w roku 2008. Rola Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w negocjacjach dotyczących niepodległości Gruzji.

Odcinek 21
Powrót silnych Niemiec

Usamodzielnianie się Niemiec w polityce europejskiej. Współpraca z Putinem w ramach „partnerstwa dla modernizacji”. Szczyt NATO w Bukareszcie w 2008 roku – rola Lecha Kaczyńskiego w przyjęciu Polski do NATO. Wielka gra Putina o Ukrainę. Wojna w Gruzji jako manifestacja rosyjskiego imperializmu.

Odcinek 22
Polska i ukraińskie wyzwania

Aneksja Krymu przez Rosję i jej agresja na Ukrainę jako podstawowe wyzwanie polskiej polityki wschodniej. Układanka geopolityczna Rosji. Prorosyjski separatyzm w Ukrainie. Relacje niemiecko-rosyjskie po 2014 roku – decyzja o budowie Nord Stream II. Uzależnienie Niemiec od rosyjskiego gazu – nieskalkulowane ryzyko Merkel.

Odcinek 23
Białoruś i polska polityka wschodnia.

Czy Białoruś nadal pełni rolę kraju buforowego oddzielającego nas od Rosji? Czy Polska realizuje swoje interesy w postępowaniu z Mińskiem? Czy polska polityka wobec Białorusi uwzględnia kwestie tamtejszej mniejszości polskiej, czy kompromis z reżimem Łukaszenki jest niezbędny dla jej ochrony?

Odcinek 24
Co zmienia w Europie agresja Rosji na Ukrainę?

Ruski mir Putina: od propagandy antyukraińskiej do „specjalnej operacji wojskowej” 24 lutego 2022 roku.

Odcinek 25
Agresja Rosji na Ukrainę i pozycja Polski.

Nowy porządek w Europie – rola Niemiec i Polski w stabilizacji bezpieczeństwa w regionie środkowoeuropejskim. Zmiana pozycji Polski na arenie międzynarodowej, nowe uwarunkowania relacji z Niemcami i Rosją.